Ingezonden zienswijze van woonwijk Jachthuis Malden

Aan het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Heumen

Postbus 200, 6580 AV HEUMEN

Kenmerk: JVO-05/2019.1

Malden, 16 mei 2019

Geacht College,

Hierbij bieden wij u onze zienswijze aan op het ontwerp van de Ruimtelijke Visie Duurzame Energie, door u ter inzage gelegd. Wij doen dat als verontruste inwoners van Plan Jachthuis en we vormen de Werkgroep Windmolens Bewoners Jachthuis.

Wij onderschrijven uw doelstelling om als gemeente in het jaar 2050 klimaat- en energieneutraal te zijn. Na bestudering van uw visie komen we echter tot de conclusie dat er een alternatieve methode is om de doelstelling te halen. Volgens een stappenplan dat minder overlast en gezondheidsrisico’s met zich meebrengt en daarmee op een breed draagvlak binnen de gemeenschap kan rekenen.

• Wij zijn het niet eens met de door u geselecteerde locatie A als enige locatie voor windmolens.
• Wij vinden de taakstelling voor gebied A te zwaar, in verhouding tot andere locaties binnen de gemeentegrenzen.
• Het tempo waarmee u windenergie wil realiseren zo dicht bij woonwijken achten wij te hoog.
• Ons inziens zijn er efficiëntere vormen van duurzame energieopwekking denkbaar.

Wij komen in het vervolg van deze zienswijze op deze vier kernpunten terug.

1. De locatiekeuze

Locatie A is aangeduid als enige geschikte locatie voor windturbines na een zogeheten Energiecircus in de gemeente. Opzet, inhoud en uitkomst ervan zijn uiterst discutabel. Het belang is veel inwoners van met name Malden niet duidelijk gemaakt. De informatievoorziening vóóraf stond in geen verhouding tot de conclusies die het college áchteraf trekt uit de resultaten ervan. Bewoners van dorpskernen die al eerder geconfronteerd waren met mogelijke plaatsing van windmolens in hun directe leefomgeving, hadden een informatievoorsprong. Als gewaarschuwd mens was dit ogenschijnlijk speelse en vrijblijvende ‘circus’ voor hen hoogst opportuun en actueel. Zij waren oververtegenwoordigd tijdens de praatsessies in de vier dorpskernen van onze gemeente. Ook waren dezelfde personen aanwezig op meer dan één van de vier bijeenkomsten. Dit werkte een ernstig vertekende uitkomst in de hand.

Met een opkomstpercentage van in totaal slechts één procent van de totale bevolking was het energiecircus bovendien niet-representatief. Tijdens een later toegevoegde informatiebijeenkomst in 

De Terp in Heumen was de opkomst minstens zo groot als tijdens de vier circusmomenten samen. Op die avond bleek overduidelijk dat een ruime meerderheid van de aanwezigen de hele gang van zaken beschouwt als democratisch onfatsoenlijk.

Daarnaast sloot het college een aantal locaties ten onrechte al bij voorbaat uit van de mogelijkheid tot inspraak.

Conclusie: het maatschappelijk draagvlak voor zoekgebied A als enige geschikte locatie voor windmolens is beduidend lager dan de concept-visie suggereert.

2. De taakstelling

Plan Jachthuis is met 850 woningen de dichtstbijzijnde wijk op uw visiekaart voor de turbines, in vogelvlucht hier en daar op minder dan een kilometer meter afstand van gebied A. Meteorologisch onderzoek toonde aan dat het gebied tussen A73 en Maas-Waalkanaal een matige windopbrengst kent. Door de combinatie van hoge taakstelling met matige windopbrengst, moeten er uitzonderlijk hoge windmolens komen: aanvankelijk twee of drie langs de autosnelweg, maar uiteindelijk mogelijk méér en nóg dichter bij woonkernen. Wij vinden de taakstelling daarom onacceptabel hoog. Het leefklimaat in onze wijk verslechtert door slagschaduw, laagfrequent geluid en omgevingslawaai.

Los daarvan is het bestuursrechtelijk overbodig om in Heumen turbines te plaatsen, omdat de provincie Gelderland de van rijkswege opgelegde productie windenergie van 230,5 megawatt op dit moment reeds heeft overschreden. Volgens cijfers van de provincie produceert Gelderland in 2020 al 260 megawatt, eventuele turbines in Heumen niet meegerekend.

Nooit eerder in Nederland of elders in Europa zijn turbines van dit formaat zo dicht bij de bebouwde kom geplaatst. Daarmee begeeft u zich op glad ijs. Alle berekeningen en computermodellen voor wat betreft overlast en gezondheidsrisico’s ten gevolge van slagschaduw, laagfrequent geluid en omgevingslawaai zijn immers speculatief. Wij wijzen u erop dat op tal van plekken inmiddels verontrustende ervaringen zijn opgedaan met windturbines. Wijzer geworden, gaan overheden elders nu voorzichtiger om met tolerantiegrenzen voor turbines. Zo is in de Duitse deelstaat Beieren – voorloper op het gebied van schone energie – inmiddels het besluit van kracht dat windturbines niet gebouwd mogen worden binnen een straal van 10 maal de tiphoogte van de wieken. Dat zou voor de gemeente Heumen betekenen: binnen een straal van 2410 meter van woonwijken.

In Denemarken, wereldwijd koploper met windenergie, is de bouw van nieuwe molens in tal van gemeenten stopgezet in afwachting van verdere resultaten van onderzoek naar gezondheidsklachten van omwonenden. Die kunnen veroorzaakt worden door laagfrequent geluid, lawaai van wieken en slagschaduw. Ook in Nederland waarschuwen artsen steeds vaker voor onderschatting van de gezondheidsrisico’s. In de gemeente Houten ervaren bewoners het lawaai, de slagschaduw en het laagfrequente geluid als ziekmakend en zenuwslopend. De

Rijksuniversiteit Utrecht heeft een vernietigend rapport uitgegeven over de onzorgvuldige afhandeling van deze klachten.

Als inwoners van de gemeente Heumen mogen wij hopen dat ons gemeentebestuur niet Oost-Indisch doof blijft voor deze signalen en behoedzaam omgaat met de nadelen van windenergie, ook al zijn de wettelijke normen in Nederland soepeler dan waar ook in Europa. Voorkomen is beter dan genezen.

Conclusie: in de ijver om over te schakelen op duurzame energie, is het raadzaam om niet overhaast te werk te gaan en lopende studies naar gezondheidsrisico’s af te wachten. Daarvoor hebben we de tijd. Pas in het jaar 2050 hoeft Heumen energieneutraal te zijn.

3. Het tempo van invoering

In de vorige paragraaf haalden we overlast en gezondheidsrisico’s aan als argumenten om niet overhaast te werk te gaan. Een andere reden om als gemeente Heumen behoedzaam toe te werken naar het eindresultaat in het jaar 2050, schuilt in de snelle vooruitgang van de wetenschappelijke kennis over duurzaamheidstechnieken. In Spanje ontwikkelt het bedrijf Vortex Bladeless een windturbine zonder wieken. Volgens de Campaign to Protect Rural England - bezorgd over de gevolgen van windturbines voor het landschap en de natuur - is die veiliger voor vogels. Ook de TU Delft ontwikkelt een windmolen zonder wieken. Hun Electrostatic Wind energy Converter veroorzaakt geen slagschaduw of lawaai en kan binnen tien tot vijftien jaar worden geplaatst, zelfs in stedelijke omgeving. Zo zijn er meer voorbeelden te noemen van innovaties.

Wij wijzen er verder op dat de huidige turbines een levenscyclus hebben van circa 25 jaar. Ook door niet eerder te bouwen dan vanaf 2030 draagt Heumen bij aan het halen van uw doelstelling om in 2050 energieneutraal te zijn.

Uw ontwikkelingsvisie gaat daarnaast voorbij aan de mogelijkheid om al op relatief korte termijn (in 2028) de sluis bij Nederasselt te gebruiken voor grootschalige stroomopwekking voor 20.000 huishoudens; 10.000 in onze gemeente en nog eens 10.000 in buurgemeente Grave. Onderzoek door de TU Delft en Royal Haskoning DHV wijst uit dat deze waterkrachtcentrale veel efficiënter duurzame energie oplevert dan windmolens tussen kanaal en snelweg. Wij stellen dan ook voor om in samenspraak met de Energie Coöperatie Heumen zo snel mogelijk dáár te starten met de opwekking van duurzame energie. Tegelijkertijd kunt u woningverhuurders stimuleren om al hun woningen te voorzien van zonnepanelen en deze ook te plaatsen als geluidsschermen langs de A73 en de Jan J. Ludenlaan.

4. Een andere visie

Dit alles overziend komen wij tot de slotconclusie dat u burgerparticipatie serieus neemt en blijk geeft van bestuurlijke daadkracht als u de visie herziet, met het volgende stappenplan als uitgangspunt:

1. Zo snel mogelijk beginnen met een waterkrachtcentrale bij Nederasselt;
2. Zo snel mogelijk zonnevelden realiseren op de reeds door u aangewezen locaties in zowel de gebieden A, B als C.
3. Zo snel mogelijk alle huurwoningen voorzien van zonnepanelen, evenals de geluidsschermen langs A73 en Jan J. Ludenlaan.
4. Onderzoeken of een lokale coöperatie op korte termijn bereid is om een of meer hoge windturbines te financieren c.q. adopteren aan Noordzee of IJsselmeer (waar de opbrengst beduidend hoger zal zijn dan binnen onze gemeentegrenzen) of in zonnevelden in landen dichter bij de evenaar. Bijkomend voordeel: Heumen presenteert een model voor de oplossing van een mondiaal probleem via internationale samenwerking op basis van een lokaal initiatief.
5. Het ontwikkelingsproces van windmolens zonder wieken (en andere technologische innovaties) nauwgezet volgen en toepassen.
6. Als rond 2030 blijkt dat dit alles onvoldoende resultaat oplevert om in 2050 klimaat- en energieneutraal te zijn, alsnog overgaan tot plaatsing van windturbines binnen de gemeentegrenzen. Dit onder de uitdrukkelijke voorwaarde dat geen enkele zoeklocatie hiervan uitgesloten blijft. In samenspraak met de inwoners zijn dan bijvoorbeeld ook het zweefvliegveld, de uiterwaarden langs de Maas en de oude spoorlijn van Kleef naar Nijmegen weer in beeld als mogelijke locaties voor het opwekken van windenergie. Met dit stappenplan blijven ook bedrijfsterrein de Hoge Brug en de velden van Juliana in beeld als toekomstige vindplaatsen voor woningbouw. Het nu al vastleggen van turbines in visiegebied A is nauwelijks te combineren met het ontwikkelen van renovatie- en revitaliseringsplannen voor deze locaties.

Met het oog op het welzijn van alle bewoners van onze gemeente, hopen wij dat u afwijkt van het door u uitgestippelde pad naar een klimaatneutraal Heumen en kiest voor een route die parallel loopt aan deze zienswijze. Wij wensen u creatief denkvermogen en wijsheid toe tijdens de besluitvorming.

Hoogachtend,

De leden van de werkgroep Windmolens Bewoners Jachthuis